Çöğen Bitkisi Hakkında

Çöven otu (Saponaria officinalis), karanfilgiller familyasına ait, Haziran-Temmuz aylarında beyaz çiçekler açan, 50-60 cm yüksekliğinde çok dallı, çok senelik, kazık köklü, otsu bir bitkidir. Yaprakları soluk yeşil renkli ve sapsız olan çöven otunun köklerinin dövülmesinden çöven elde edilir.
Çöven, Türkiye’nin ihraç ettiği ürünlerden biridir. Yurdumuzda yetişen yaklaşık 50 çöven türünden, 5 tanesi ekonomik öneme sahiptir. Genellikle Orta ve Doğu Anadolu’da yetişmektedir.

Çöğen Kökü ve Çöğen Suyu
Kuru gıda ve gıda katkı maddelerinin yanı sıra tahin helvası ve sultan lokum üreticilerinin vazgeçilmez hammaddesi olan çöğen üretimini de yapmaktayız.
Çöğen ürünlerimiz; kök ve ekstrat olarak hazırlanmaktadır. Çöğen sularımız lokumluk ve helvalık olarak ayrı ayrı üretilmektedir. Üretimimiz son sistem otomatik makinalarda ve insan eli değmeden hijyenik bir ortamda yapılır. Üretim hattımız en ince ayrıntısına kadar 316 L kalite paslanmaz çeliktendir.
Her iki ürünümüzde 30 kg. net bidonlardadır. Bidonların ağzı emniyet kilitli, çift contalı ve sızdırmazlık özelliğine sahiptir. Çöğen sularını koyduğumuz bidonlarımız sağlık bakanlığınca onaylanmış ambalajlardır.
Çöven ekstraktı, reçine, şeker ve saponinden oluşmaktadır.
Saponin, bazı bitkilerde, özellikle de sabun otunda (Saponaria) yüksek oranda bulunan ve suda köpürme özelliği taşıyan yüksek molekül ağırlıklı glikozitlerdir. Bitkiyi mikroplardan ve mantarlardan korur ve bazı türleri bitkinin besinsel değerini arttırdığı gibi, sindirimini de kolaylaştırır.

Kullanım alanları
Gıda endüstrisinde, çöven ekstraktı öncelikle tahin helvası yapımında kullanılmaktadır. Tahin helvası dışında, lokum imalatında ve Trakya bölgesinde yapılan, beyaz ve köpüksü bir yapıya sahip olan, köpük helvasında da çöven otundan yararlanılır. Ayrıca, Türkiye’de bazı yörelerde, hellim peyniri yapımında, peynirin bozulmaması için çöven pişirildikten sonra salamuraya ilave edilir.
Çövenin tahin helva üretimindeki kullanım maksatları aşağıdaki gibi sıralanabilir;
- Çövenin içinde bulunan saponin adlı maddenin, şeker ağdasını beyazlatması
- Saponin'in şekeri yumuşatması ve sünger gibi yapması
- Susam yağının şekerle karışmasını sağlayarak emülgatör görevini görmesi
Helva yapımında, miktara göre sıralarsak; %52-65 tahin, %35-48 şeker, %0.5 çöven kullanılır.
Köpük helva üretiminde, çöven ve şeker su içinde kaynatılıp, ağda haline getirildikten sonra eklenir. Çöven suyu, hafif sert kıvamda, yarı akışkan özelliğine sahip köpük helva üretilmesinde görev yapar. Çöven suyu eklenirken dikkat edilmesi gereken iki husus vardır; birincisi, miktarının belli bir seviyeyi geçmemesi, ikincisi de, çöven eklenirken kabın kapağının kapalı tutulmasıdır. Yoksa, hava girişi ile aşırı köpüklenme oluşur. Köpük helvası yapımında da, yaklaşık %60-65 glikoz şurubu, %30-35 su ve %0.01 kadar da çöven suyu kullanılabilmektedir.
Ayrıca, çövenin, idrar söktürücü, terletici ve balgam söktürücü özellikleri de bulunmaktadır.
Çöven gıda dışında aşağıdaki sahalarda da kullanılmaktadır;
-Sabun / Şampuan yapımında
-Alltın ağartma işleminde,
- Yumuşatıcı ve temizlik sanayisinde.